王羲之《筆勢論十二章》































































《王羲之筆勢論十二章》原文
告汝子敬:吾察汝書性過人,仍未閒規矩。父不親教,自古有之。今述《筆勢論》一篇,一篇,開汝之悟。
凡斯字勢,猶有十二章,章有指歸,定其模楷,詳其舛謬,撮其要實,錄此便宜。或變體處多,罕臻其本;轉筆處眾,莫識其源。懸針垂露之蹤,難為體制;揚波騰氣之勢,足可迷人。故辨其所所由,堪愈膏肓之疾。今書《樂毅論》一本及《筆勢論》一篇,貽爾藏之,勿播於外,緘之秘 之,不可示知諸友。窮研篆籀,功省而易成,纂集精專,形彰而勢顯。存意學者,兩月可見其功;無靈性者,百日亦知其本。此之筆論,可謂家寶家珍,學而秘之,世有名譽。筆削久矣,罕有奇者,始克有成,研精覃思,考諸規矩,存其要略,以為斯論。初成之時,同學張伯英欲求見之,吾詐雲失矣,蓋自秘之甚,不苟傳也。
創臨章第一
夫紙者陣也,筆者刀矟也,墨者兵甲也,水研者城池也,本領者將軍也,心意者副將也,結構者謀策也,颺筆者吉凶也,也入者號令也。屈折者殺戮也,點畫者磊落也,戈旆者斬斫也,放縱者快利也,著筆者調和也,頓角者蹙捺也。始書之時,不可盡其形勢,一遍正腳手,二遍少得形勢,三遍微微似本,四遍加其遒潤,五遍兼加抽拔。如其生澀,不可便休,兩行三行,創臨惟須滑健,不得計其遍數也。
啟心章第二
夫欲學書之法,先乾研墨,凝神靜慮,預想字形大小、偃仰、平直、振動,則筋脈相連,意在筆前,然後作字。若平直相似,狀如算子,上下方整,前後齊平,此不是書,但得其點畫耳。昔宋翼(乃鍾繇弟子)。嘗作是書,繇乃叱之,遂三年不敢見繇,即潛心改跡。每作一波,常三過折;每作一□,常隱鋒而為之;每作一橫畫,如列陣之排雲;每作一戈,如百鈞之弩發;每作一點,如危峰之墜石;□□□□,屈折如鋼鈎;每作一牽,如萬歲之枯藤;每作一放縱,如足行之趨驟,伏如驚 蛇之透水,激楚浪以成文。似虬龍之蜿蜒,謂其妙也;若鸞鳳之徘徊,言基勇也。擺撥似驚雷掣電,此乃飛空妙密,頃刻浮沈,統攝鏗鏘,啟發厥意。能使昏迷之輩,漸覺稱心;博識之流,顯然開朗。
視形章第三
視形象體,變貌猶同,逐勢瞻顏,高低有趣。分均點畫,遠近相須;播布研精,調和筆墨。鋒纖往來,疏密相附,鐵點銀鈎,方圓周整。起筆下筆,忖度尋思,引說蹤由,永傳今古。智者榮身益世,方懷浸潤之深;愚者不俟佳談,如暗塵之視錦。生而知者發憤,學而悟者忘餐。此乃妙中增妙,新中更新。金書錦字,本領為先,盡說安危,務以平穩為本。分間布白,上下齊平,均其體制,大小尤難。大字促之貴小,小字寬之貴大,自然寬狹得所,不失其宜。橫則正,如孤舟之橫江渚;豎則直,若春筍之抽寒谷。
說點章第四
夫著點皆磊磊似大石之當衢,或如蹲鴟,或如科斗,或如瓜瓣,或如栗子,存若鶚口,尖如鼠屎。如斯之類,各稟其儀,但獲少多,學者開悟。
處戈章第五
夫斫戈之法,落竿峨峨,如開松之倚溪谷,似欲倒也,復似百鈞之弩初張。處其戈意,妙理難窮。放似弓張箭發,收似虎鬥龍躍,直如臨谷之勁松,曲類懸鈎之釣水。崚嶒切於雲漢,倒載隕于山崖。天門騰而地戶躍,四海謐而五嶽封;玉燭明而日月蔽,繡彩亂而錦紋翻。
健壯章第六
夫以屈腳之法,彎彎如角弓之張,[鳥]、[焉]、[為]、[烏]之類是也。立人之法,如鳥之在柱首,[彳]、[亻]、之類是也。腕腳之法,如壯士之屈臂,[鳳]、[飛]、[凡]、[氣]之例是也。急引急牽,如雲中之掣電,[日]、[月]、[目]、[因]之例是也。腕腳挑斡,上捺下?終始轉折,悉令和韻,勿使蜂腰鶴膝。放縱宜存氣力,視筆取勢。行中廓落,如勇士伸鈎,方剛對敵,麒麟斗角,虎湊龍牙,筋節拿拳,勇身精健,放法如此,書進有功也。牽引深妙,皎在目前,發動精神,提撕志意,挑剔精思,秘不可傳。夫作右邊折角,疾牽下微開,左畔斡轉,令取登對,勿使腰中傷慢。視筆取勢,直截向下,趣義常存,無不醒悟。
教悟章第七
凡字處其中畫之法,皆不得倒其左右,右相復宜粗於左畔,橫貴乎纖,豎貴乎粗。分間布白,遠近宜均,上下得所,自然平穩。當須遞相掩蓋,不可孤露形影及出其牙鋒,展轉翻筆之處,即宜察而用之。
觀形章第八
夫臨文用筆之法,復有數勢,並悉不同。或有藏鋒者大(藏鋒在於腹內而起)。側筆者乏(亦不宜抽細而且緊)。押筆者入(從腹起而押之。又云:利道而牽,押即合也)。結筆者撮(漸次相就,必始然矣。參乎妙理,察其徑趣)。憩筆者俟失(憩筆之勢,視其長短,俟失,右腳須欠也)。息筆者逼逐(息止之勢向上,久久而緊抽也)。蹙筆者將(蹙,即捺角也;將,謂劣盡也。緩下筆,要得所,不宜長宜短也)。戰筆者合(戰,陣也;合,葉也。緩不宜長及短也)。厥筆者成機(促抽上勿使傷長。 厥,謂其美也,視形勢成機,是臨事而成最妙處)。帶筆者盡(細抽勿賒也。帶是迴轉走入之類,裝束身體,字含鮮潔,起下筆之勢,法有輕重也。盡為其著而後反筆抽之)。翻筆者先然(翻轉筆勢,急而疾也,亦不宜長腰短項)。疊筆者時劣(緩不宜垂)。起筆者不下(於腹內舉,勿使露筆,起止取勢,令不失節)。打筆者廣度(打廣而就狹,廣謂快健,又不宜遲及修補也)。
開要章第九
夫作字之勢,飭甚為難,鋒銛來去之則,反覆還往之法,在乎精熟尋察,然後下筆。作ノ字不宜遲,乀不宜緩,而腳尖不宜賒,腹不宜促,又不宜斜角,不宜峻,不用作其稜角。二字合體,並不宜闊,重不宜長,單不宜小,復不宜大,密勝乎疏,短勝乎長。
節制章第十
夫學書作字之體,須遵正法。字之形勢不得上寬下窄(如是則是頭輕尾重,不相勝任)。不宜傷密,密則似疴瘵纏身(不舒展也),復不宜傷疏,疏則似溺水之禽(諸處傷慢)。不宜傷長,長則似死蛇掛樹(腰枝無力)。不宜傷短,短則似踏死蛤蟆(言其闊也)。此乃大忌,可不慎歟!
察論章第十一
臨書安貼之方,至妙無窮。或有回鸞返鵲之飾,變體則於行中;或有生成臨谷之戈,放龍箋於紙上。徹筆則峰煙雲起,如萬劍之相成;落紙則碑盾施張,蹙踏江波之錦。若不端嚴手指,無以表記心靈,吾務斯道,廢寢忘餐,懸歷歲年,乃今稍稱矣。
譬成章第十二
凡學書之道,有多種焉。初業書要類乎本,緩筆定其形勢,忙則失其規矩。若擬目前要急之用,厥理難成,但取形質快健,手腕輕便,方圓大小各不相犯。莫以字小易,而忙行筆勢;莫以字大難,而慢展毫頭。如是則筋骨不等,生死相混。倘一點失所,若美人之病一目;一國失節,如壯士之折一肱。予《樂毅論》一本,書為家寶,學此得成,自外咸就,勿以難學而自惰焉。
No comments:
Post a Comment